Thee komt tegenwoordig uit allerlei landen. Als er over thee wordt gesproken hebben de meeste mensen vooral gedachten aan het (verre) oosten. Chinese thee, Japanse thee en wellicht thee uit Indonesië. Toch houdt de wereld van thee daar zeker niet op: vrijwel ALLE landen in de Aziatische regio produceren allerhande theesoorten. Four Leaves biedt bijvoorbeeld ook theeën uit Zuid-Korea, Vietnam, Sri Lanka en India aan. Met name dat laatste theeland heeft hele bijzondere karakteristieken, vooral in zwarte thee. (India is met name bekend om Assam -thee). In dit artikelen zoomen we in op één specifieke regio: Darjeeling ligt in het Noordoosten van India. Over hoe entjes van theeplanten uit China werden gestolen en leidden tot een heel nieuwe theecultuur. 

Een stukje geschiedenis...

De start van de Darjeeling-cultivatie is keurig gedocumenteerd in de geschiedenis. De teelt van theeplanten in de streek Darjeeling in India begon in 1841  naar een idee van de Britse chirurg Archibald Campbell. Hij was toentertijd in dienst van de Britse East India Company en verleende medische dienstverlening aan Indiase ziekenhuizen. Dr. Campbell was – als echte Brit – verzot op thee en alles wat ermee te maken heeft. In zijn vrije tijd experimenteerde hij met de cultivatie van verschillende soorten thee, maar dan wel op een zodanige, professionele manier dat zijn projecten werden ondersteund door de Britse overheid.

In die periode liepen politieke spanningen tussen het Verenigd Koninkrijk en China hoog op. Dit resulteerde in 1839 in de eerste van de twee zgn. ‘Opium Oorlogen’ tussen de twee landen. Het Verenigd Koninkrijk was de strikte handelsvoorwaarden die voor Europeanen werden gehanteerd beu en smokkelde op grote schaal opium naar China, zodat daar miljoenen mensen – zelfs in de bovenklasse – aan verslaafd raakten. De Opium Oorlog was in feite een handelsoorlog en China schortte gedurende die periode leveranties van allerhande goederen – waaronder thee – aan Groot Brittannië op.

De Britten – inmiddels verknocht aan hun thee – waren dus hard op zoek naar een nieuwe bron buiten China. Dit leidde ertoe dat zaden en entjes van theeplanten uit China werden gesmokkeld en werden vermeerderd in o.m. de Himalaya-tuinen waar Campbell zijn experimenten begon. Deze lagen in het Noorden van India en maakten daarmee deel uit van het Britse grondgebied; bij succes zou Groot Brittannië zichzelf kunnen voorzien van thee!

Darjeeling thee: een commercieel succes!

De experimenten van Campbell om in het Noordoosten van India thee te verbouwen kwamen met name voort uit het gebruik van de gestolen Chinese variant van de theeplant. Met name die varianten bleken het - met zorgvuldige kweek - goed te doen in het klimaat en de bodemgesteldheid van de hoger gelegen regio (aan de voet van de Himalaya). Daarmee wordt dit ook wel een 'high grown' -thee genoemd. De eerste commerciële Darjeeling-tuinen werden opgericht in 1856, waarna het aantal tuinen in die regio een gestage groei doormaakte. Een kleine tien jaar later waren er al 39 theeplantages in Darjeeling. De kleinschaligheid werd losgelaten toen de ‘Makaibari Tea Estate’ de eerste echte verwerkingsfabriek in de regio werd, waarbij een gemoderniseerd proces voor verwerking en oxidatie van het blad werd toegepast. (Dit was nodig om de thee veel langer houdbaar te maken, zodat het – ook na maanden onderweg te zijn – nog goed genuttigd kon worden in het verre Groot Brittannië. 

Darjeeling thee: geregistreerd en beschermd

Tegenwoordig worden in veel meer landen theeën geproduceerd die als “Darjeeling” worden aangeboden. Er zijn uiteraard ook andere landen met berggebieden waar theeplanten op een hoger niveau kunnen worden gecultiveerd, zoals bijv. op Sri Lanka en Indonesië. Om die reden heeft de ‘Tea Board of India’ (opgericht in 1953) een keurmerk met logo ontwikkeld om échte Darjeeling te kunnen onderscheiden en beschermen. Echte Darjeeling-thee kan alleen maar in de door de ‘Tea Board’ toegewezen regio worden gecultiveerd, ofwel: de Noordelijke regio uit India, tegen het Himalaya-gebergte aan, in de staat West-Bengalen. De theetuinen – in totaal beslaan ze 17.500 hectaren aan land – liggen op hoogtes variërend van 600 tot 2.200 meter boven zeeniveau. In deze regio produceren vandaag de dag in totaal 87 tuinen deze befaamde thee. Gelegen op grote landgoederen gehuld in de wolken strekken deze tuinen zich soms uit over honderden hectaren. Maar het zijn nog steeds 'tuinen', want alle thee die hier wordt verbouwd, draagt de naam van het landgoed, of de tuin, waarin het wordt verbouwd. Juridisch gezien is de ‘Tea Board of India‘ de eigenaar van alle intellectuele eigendomsrechten op het Darjeeling-woord en -logo, zowel in het gewoonterecht als onder de bepalingen van Indische statuten. 

Uit het manifest van de ‘Tea Board of India:’

“Darjeeling staat bekend als de champagne onder de theesoorten. De onvergelijkbare kwaliteit van Darjeeling-thee met z'n karakteristieke aroma werd voor het eerst geplant in het begin van de 19e eeuw en is het resultaat van het klimaat, de bodemgesteldheid, de hoogte en de nauwgezette verwerking. Jaarlijks wordt er tussen ongeveer 7 tot 10 miljoen kilo verbouwd (afhankelijk van o.m. klimatologische omstandigheden). 

True Darjeeling-thee heeft een unieke smaak en kwaliteit, waarmee het zich onderscheidt van andere theesoorten en wordt op traditionele wijze met de hand geplukt en verwerkt. Als gevolg hiervan heeft het al meer dan een eeuw de bescherming en erkenning van veeleisende consumenten over de hele wereld gewonnen. Darjeeling-thee met het bijzondere aroma, die zijn naam eer aan doet, kan nergens anders ter wereld worden verbouwd of geproduceerd als alleen maar in de aangewezen plantages in India. The Tea Board zet zich wereldwijd in voor de bescherming en het behoud van dit gekoesterde icoon van het culturele erfgoed van India als geografische aanduiding.”

 

Darjeeling thee: een exclusieve thee

Darjeeling thee lijkt met bovenstaand verhaal en een productie van tussen 7 tot 10 miljoen kilo per jaar echt een bulkproduct, maar schijn bedriegt: volgens een schatting van de ‘Tea Board of India’ werd in 2021 iets meer dan 7 miljoen kilogram Darjeeling geproduceerd. Dit vormde slechts 0,005% van de totale 1.343.000.000 kilogram (!) thee welke India in dat jaar in totaal produceerde. Darjeeling is daarmee een exclusieve thee. Ook al lijkt het gebied waarin alle plantages zijn gehuisvest relatief klein, toch heeft elke plantage eigen nuances in bodemgesteldheid. Ook kan een tuin die in de kom van een gebergte ligt bijv. meer of juist minder regen krijgen, wat een uitwerking heeft op de ontwikkeling van de theeblaadjes en de smaaktonen daarin. Om dit soort redenen is de ene Darjeeling niet dezelfde als de andere: er bestaan smaakverschillen en subtiliteiten. Juist dat maakt Darjeeling zo geliefd bij een selecte groep gebruikers. (Er zijn zelfs verzamelaars van Darjeeling-theeën!) 

Waarom is Darjeeling thee de beste ‘afternoon tea?’

Of het de “beste” afternoon tea is, ligt natuurlijk ook aan een ieders smaak. En tja… smaken verschillen. Toch wordt uit traditie Darjeeling thee vaak als een ‘afternoon tea’ gedronken. Ook dit is een stukje geschiedenis. Tegenwoordig is het mogelijk om zo’n beetje overal een “high tea” te doen. Dit betekent een theemoment met familie of bekenden waarbij er kleine hartige en zoete gerechten worden geserveerd, in combinatie met theeën. Eigenlijk klopt de benaming van “high tea” hierin niet helemaal. Wat hierboven is beschreven is een ‘afternoon tea,’ welke meestal in de loop van de middag wordt genuttigd. Een ‘afternoon tea’ duurt doorgaans ongeveer anderhalf tot twee uur, waarbij verschillende gangen in hartige en zoete hapjes de revue passeren, uiteraard in combinatie met thee. (Dit betekent niet dat “high tea” niet zou bestaan: dit is een uitgebreide maaltijd (vaak voorzien van warme gerechten) die in de avond rond 18.00 uur wordt geserveerd, al dan niet gecombineerd met thee).

De klassieke ‘afternoon tea,’ zoals we die vandaag ook nog kennen, ontstond zo rond 1840. In die periode werd er relatief vroeg geluncht en wat later op de avond pas gedineerd. Daarmee was er een grote tijd te overbruggen tussen die twee maaltijden. Doe toenmalige hertogin van Bedford, Anna Maria Russell, kreeg zo rond 16.00 uur een hongerig gevoel. Naast haar favoriete thee (Darjeeling!) liet ze sandwiches en taartjes aanrukken, wat na verloop van tijd een eigen ritueel voor haar werd. Van tijd tot tijd nodigde ze vriendinnen uit om samen te genieten van haar ‘afternoon tea.’ Wat startte als een privé-ceremonie, groeide uit tot een populair gebruik onder de elite. Uiteindelijk sijpelde dit ritueel ook door naar de burgerij, waar een ‘afternoon tea’ vandaag de dag niet meer weg te denken is. Ook is thee als pauzemoment in de middag is niet meer weg te denken, met name in Engeland.

Maar… wat is de smaak van Darjeeling thee?

De geschiedenisles is leuk, maar het gaat natuurlijk om smaak. De ‘Tea Board of India’ beschrijft Darjeeling thee als “mysterieus, exotisch, luchtig en legendarisch,” maar dat zegt ons niet zoveel. Wat maakt Darjeeling thee dan zo bijzonder ten opzichte van andere theesoorten? Door het hoge niveau waarop de theeplantages zijn gevestigd ontwikkelt het theeblaadje van nature lichtere en meer fruitige smaaktonen.

Darjeeling thee is vanouds een exclusieve zwarte thee, maar waar bijv. andere theesoorten, zoals Indische Assam -thee of Chinese Keemun meer bitterheid hebben en over het algemeen als “sterker” worden ervaren, heeft Darjeeling thee een zachte smaak, lichtbloemig, fruitig en notig, met subtiele kruidige, muskusachtige tonen en hint van astringentie (wat doet denken aan het zurig van een droge wijn). Zoals gezegd heeft veel te maken met de locatie van de plantage en het moment van de pluk. Zo is Darjeeling van de eerste pluk van het jaar (de zgn. 'first flush' genoemd) lichter en frisser van smaak, ten opzichte van blaadjes die worden geplukt tijdens het regenseizoen in de herfst. Ook bodemgesteldheid (specifieke grondsoort en de hoge ligging), het (micro-)klimaat en vochtigheid hebben te maken met hoe een theeblaadje zich ontwikkeld en daarmee de specifieke smaaktonen die in het blad voorkomen. Over het algemeen heeft Darjeeling thee hiermee een verfijnde en delicate smaak die het goed doet zonder melk of suiker en die zich onderscheidt van andere theesoorten.

Om de unieke smaak en aroma goed tot z'n recht te laten komen wordt er water gebruikt dat onder de kook ligt (zo rond 80 graden Celcius) en is de bereidingstijd niet te lang. (Laat de thee ongeveer drie tot vier minuten trekken om een rijke, volle en bloemige smaak te krijgen). Gebruik voor een kop thee ongeveer een theelepel (ongeveer 2 gram thee). Let er echter op dat Darjeeling thee - net als andere zwarte theesoorten - cafeïne bevat. Dit voor liefhebbers die daar gevoelig voor zijn.


Heerlijke Darjeeling thee kopen? Ontdek het bij Four Leaves en laat uw zintuigen overweldigen! Klik HIER voor meer informatie.